بخش اول: مقدمات

درس 1: معمولا داوطلبان رشته علوم انسانی با اصطلاحات این درس آشنایی دارند ولی برخی از دانش‌آموزان با تخلص در شعرآشنا نیستند که باید به آن در این درس پرداخته شود.

درس 2: مطالب راجع به انواع هجاها (کوتاه، بلند و کشیده) از نکات پایه‌ای عروض در شعر فارسی است. پس برای آنکه بعدها با مشکلی مواجه نشوید، این مطالب را ازهمین حالا بیاموزید. البته این مطالب در کتاب ادبیات فارسی(1) هم در بخش عروض، به‌گونه‌ای دیگر مطرح شده‌اند.

بخش دوم: قالب‌های شعر فارسی

به‌طور کلی سعی کنید شاعران نامدار هر قالب را بشناسید. در این بخش حتما به پاورقی‌ها و توضیحات آنها توجه کنید و سعی کنید آموخته‌های خود را هرگاه شعری می‌خوانید در آن شعر اعمال کنید. این می‌تواند تمرین خوبی برای شما باشد.

درس 3: ویژگی‌های قصیده، روزگار اقتدار آن (قرون 3 تا6) و بخش‌های یک قصیده از نکات مهم قالب قصیده‌اند گونه‌های مختلف غزل (عاشقانه، عارفانه، اجتماعی) و نامداران هرگونه را به‌ خاطر داشته باشد.

درس 4: به تفاوت ترجیح بند و ترکیب بند و مضامین هر یک دقت کنید.

درس 5: بنیانگذار مسمط منوچهری دامغانی است و هر بخش آن نام خاصی دارد که باید با آن آشنا باشید. در مسمط تضمینی تعداد رشته‌ها تابع تعداد بیت‌های غزل است. پس با دانستن تعداد ابیات هررشته و تعداد ابیات غزل، می‌توان تعداد کل ابیات را پیدا کرد. در مثنوی حتما درون مایه‌های مثنوی و مثال‌های هر مورد را خوب بخوانید.

درس 6: تفاوت رباعی و دوبیتی از سوال‌های رایج است. پس به آن توجه کنید. به نقش مستزاد در شکل‌گیری شعرنیمایی و ویژگی‌ها و تاریخچه ابداع این نوع شعر توجه کنید.

بخش سوم: بیان

سعی کنید آرایه‌های این بخش را در کتب ادبیات عمومی خود هم پیاده کنید.

درس 9: معمولا اکثردانش‌آموزان با تشبیه، تشبیه بلیغ اضافی و تشبیه بلیغ اسنادی آشنا هستند ولی درتشبیه مرکب به مشکل برمی‌خورند. اگر شما هم اینگونه هستید به درس 10 کتاب رجوع کنیدو با یادگیری مثال‌ها و انجام خود‌آزمایی درس، مشکل خود را بهبود بخشید.

درس 11 و 12: این دو درس به هم پیوسته‌اند و اگر با هم آموخته شوند بهتر است. به مقاله های متن هر دو درس دقت کنید. احتمال دارد که سوالات از همین مثال‌ها طرح گردد.

کتاب تاریخ ادبیات (2): کل کتاب

در تاریخ ادبیات سعی کنید که محتوا و شاخصه هر بخش و دوره را به‌خوبی درک کنید سپس با مرتبط کردن شاعر نامی آن دوره به سایرشاعران، ویژگی‌های شعری آنان را بفهمید و سپس به یادگیری سایر ویژگی‌ها مثل آثار هرشاعر بپردازید. نکته دیگر آنکه، چون حجم مطالب این کتاب زیاد است سعی کنید با کلیدواژه‌ها یا خلاصه‌های کوتاهی که به مرور تهیه می‌کنید، کار مطالعه را در ماه‌های پایانی برای خود آسان کنید.

کتاب ادبیات فارسی (1): درس 1 تا 11

بخش اول: قافیه

درس 1 و 2: در این بخش به قواعد قافیه و استثناهای آن توجه کنید که بسیار مهم‌اند. قافیه درونی و عیوب قافیه هم بارها در تست‌ها مشاهده شده‌اند.

بخش دوم: عروض

درس سوم: انواع هجا را که در کتاب آرایهدیدیم، در اینجا به‌گونه‌ای مفصل‌تر آمده. سعی کنید برای تعیین وزن از 4 قاعده‌ای که در زیر به عنوان قواعد تعیین وزن آمده پیروی کنید.

درس چهارم: تقطیع به ارکان براساس کار تعیین وزن و بحر یکشعر است پس باید ارکان شعر فارسی را به‌خوبی بشناسید.

درس پنجم: شاید نتوان کنکور سراسری یافت که در آن از اختیارات شاعری، تستی نیامده باشد. بهتر است این نمودار را به‌خاطربسپارید:

اختیارات شاعری:

1-  زبانی

1-1 امکان حذف همزه

1-2 تغییرکمیت مصوت‌ها

1-2-1 بلند تلفظ کردن مصوت‌های کوتاه

1-2-2 کوتاه تلفظ کردن مصوت‌های بلند

2-  وزنی

2-1 بلند بودن هجای پایانی

2-2 آوردن «فاعلاتن» به جای «فعلاتن» در اول وزن

2-3 آوردن «فع لن» به جای «فعلن» در میانه مصراع قلب

شما باید با خواندن این درس بر تمام این اختیارات مسلط گردید،ولی اختیار قلب از سایر اختیارات مهمتر است. بهتر است کاملا با مثال‌های متن کتاب آشنا باشید چرا که ممکن است سوال کنکور، یکی از همین مثال‌ها باشد.

 

درس هفتم: با آنکه نام بحرها و اوزان، در پاورقی آمده ولی لازم است که حتما آنها را بدانید.

درس هشتم: ویژگی‌های اوزان دوری بسیار مهمند. همچنین باید اوزان نامناسب برای برخی مفاهیم و مثال هرکدام را که زیر عنوان هماهنگی وزن و محتوا آمده به‌خوبی بخوانید.

درس نهم: به ویژگی‌های بحر طویل و انواع وزن شعر در زبان‌های مختلف کاملا دقت کنید.

بخش سوم: نقد ادبی

درس دهم و یازدهم: به انواع نقد ادبی و تعاریف آن دقت کنید، به‌ویژه مثال‌هایی که در متن برای هر نوع نقد آمده به‌خوبی دقت کنید.